قرار بر این بود که این مقاله قسمت چهارم وآخرین سری مقالات گاهنامه باشد.اما به پیشنهاد برخی حال که در راه نوشتن به موضوع گاهنامه پرداخته ام از آن گذر سطحی نداشته باشمو سعی کنم که آن را توضیح بیشتری داده تا تمام مجهولات این موضوع برای همگان به معلومات مبدل گردانم.در تمامی علوم و به خصوص نجوم و در کل تمام هستی آن چه که همه را تحت الشعاع خود قرار داده است گذر زمان می باشد.و همین ضرورت آشنایی ما را با زمان وگذر آن فراهم می کند.در این قسمت به واحد های اندازه گیری زمان پرداخته ام.امیدوارم که توجهتان را جلب کند.از عزیزانی کهپیشنهاد یا انتقادی دارند تقاضا دارمبا ایمیل من (که در پایان مطلب داده شده است) ارتباط برقرار کنند.

واحد های اندازه گیری زمان:

طبیعی ترین واحد برای اندازه گیری زمان شبانه روز یا به طور مختصر روز است.که نتیجه حرکت وضعی زمین است.روز بر 3 قسم است:روز نجومی،روز خورشیدی حقیقی،روز خورشیدی متوسط.

روز نجومی زمان لازم برای یک دور حرکت وضعی زمین یا زمان محصور بین دو عبور پیاپی نصف النهار علیای محل بر مرکز ستاره ای ثابت است.طول آن نیز ثابت می باشد.

روز خورشیدی حقیقی فاصله زمانی بین دو عبور پیاپی نصف النهار محل بر مرکز خور شید است.طول روز خورشیدی حقیقی به دو سبب متغیرو اندکی از روز نجومی بیشتر است:یکی ثابت نبودن سرعت حرکت زمین که در نتیجه آن طول روز تغییر می کند; دیگری میل صفحه دایره البروج نسبت به دایره استوا.

روز خورشیدی متوسط فاصله دو عبور متوالی نصف النهار محل است بر مرکز خورشید متوسط.مقدار آن ثابت است و مساوی است با میانگین طول روز های خورشیدی حقیقی در یک سال.این روز در حدود 4 دقیقه از روز نجومی بلندتر است.آن را روز متعارفی نیز می گویند.مبدا روز خورشیدی حقیقی ظهر و مبدا روز متعارفی نیم شب است.

واحد زمان کوچکتر از روز یک بیست و چهارم روز است که ساعت نامیده می شود.ساعت را تسو (tasu) نیز می گویند.

اما تقسیم روز همیشه به این صورت نبوده است.در تمدن سومری روز و شب هر یک به سه قسمت مساوی تقسیم می شده است.بابلیان روز را به 12 ساعت روشن و 12 ساعت تاریک تقسیم می نمودند.تقسیم کنونی براساس شستگانی بابلی منتسب به مصریان است.

واحد طبیعی زمان بزرگتر از روز ماه است که فاصله آن دو دیدن متوالی ماه نو (هلال) است.ماه هلالی از 29.26 تا 29.8 روز تغییر می کند و مدت متوسط آن 29.530589 روز یا 29 روز و 12 ساعت و44 دقیقه و 2.88 ثانیه است.

واحد طبیعی زمان بزرگتر از ماه سال است که بر دو گونه می باشد:خورشیدی و مهی (قمری).سال خورشیدی نیز بر دو گونه است:نجومی و اعتدالی.سال خورشیدی اعتدالی 365.2421987 روز یا 365 روز و 5 ساعت و 48 دقیقه و 45.96768 ثانیه است.سال نجومی برابر است با 1.00003579 سال اعتدالی یا 365 روز و 6 ساعت و9 دقیقه و 12.2 ثانیه است.

سال مهی (قمری) = 12 ماه مهی = 12*29.530589 = 354.367068 روز متوسط = 354 روز و 8 ساعت و 48 دقیقه و 34.67 ثانیه.

هفته:

در قسمت قبل توضیحاتی در این باب دادهام.ولی مناسب دانسته ام  درباره هفته توضیحات بیشتری بدهم.

برای روابط اجتماعی واحدی کوچکتر از ماه نیاز بود.بعضی اقوام باستان دوره های 4 روزی معمول بوده است.در مصر دورهای 10 روزه و در روم دوره ای 9 روزه متداول بوده است در چین دورهای 10 روزه به نام هسون معمول بوده است.در تقویم زرتشتی ماه به دو دوره 7 روزی  و دو دوره 8 روزی تقسیم می شده است.در تقویم انقلابی فرانسه یعنی بعد از انقلاب 1789 «کاد» یعنی دوره 10 روزه جای هفته را گرفت ولی چند سال بیشتر دوام نیاورد.از عوامل مهمی را که در به وجود آمدن هفته موثر می دانند.یکی مقدس بودن عدد 7،فاصله بین ماه نو (هلال) تا ماه نیمه (تربیع) و ماه نیمه تا ماه تمام (بدر) و مهم ترین آن انجم هفتگانه جهان قدیم:خورشید،مه،تیر،ناهید،بهرام،برجیس (یا هرمزد) و کیوان هستند.

 

گردآوری و نگارش:امین اسعدی

E-mail:amin.asadi007@gmail.com

ID:phoenix_0072002

به یاری خانم مهتاب سعیدان