ایجاد بزرگترین رصدخانه منطقه در 5 تا 10 سال آینده

رئیس پژوهشگاه دانشهای بنیادی از آخرین اقدامات صورت گرفته در مورد مکان یابی رصدخانه ملی خبر داد و گفت: بزرگترین رصدخانه منطقه در مرز استانهای قم، کاشان و اصفهان احداث می شود. امیدواریم این رصدخانه 5 تا 10 سال آینده به بهره برداری برسد.

دکتر محمد جواد لاریجانی در پاسخ به خبرنگار مهر با بیان اینکه احداث رصد خانه ملی در برنامه چهارم توسعه به تصویب رسیده است، گفت : این رصدخانه اولین رصدخانه ملي و حرفه‌اي کشور است كه بعد از یک دوره 800 ساله از زمان خواجه نصیرالدین طوسی تاسيس مي‌شود.
رئیس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تاسيس اين رصدخانه را افتخار آميز توصيف كرد و افزود:این پروژه در سال قبل به پژوهشگاه دانشهای بنیادی واگذار شد و اميدواريم كه اين رصدخانه تاپايان دولت نهم به اتمام برسد.

وی با بیان اینکه در طی 5 تا 10 سال آینده بزرگترین رصدخانه منطقه در ایران ساخته و مورد بهره برداری قرار می گیرد، گفت: ساخت این رصدخانه برای ما فرصت مغتنمی است که در تمام فنون مربوط به علم اپتیک رشد یابیم.

طبق گفته لاریجانی، بر اساس تحقیقات و محاسباتی که انجام شده قرار است رصدخانه در منطقه وسیعی در مرز استانهای قم، کاشان و اصفهان احداث شود.

همچنین به گزارش شبکه خبر، عضو "شورای راهبردی رصدخانه ملی ایران" ۱۷ اردیبهشت  در كاشان با بیان اینكه " ساخت این رصدخانه اسفند سال 1382 به تصویب هیئت دولت رسید"، گفت: برای تاسیس این رصدخانه، 33 منطقه از سراسر كشور در نظر گرفته شد كه در نهایت، قرار شده است این رصدخانه در قم یا كاشان ساخته شود.

سعداله نصیری قیداری افزود: شاخص آلودگی نوری این محل در حال بررسی است كه پس از آن، این رصدخانه در منطقه "كلاه برقی كاشان" یا "دیناوی قم" راه اندازی خواهد شد.

مسئول پروژه رصدخانه ملی نیز در تشریح آخرین اقدامات صورت گرفته برای تاسیس رصدخانه ملی گفت: مکان اصلی احداث رصدخانه در مهر ماه مشخص می شود اما اقدامات لازم برای تجهیزات آن صورت گرفته و مذاکرات برای دریافت اعتبار جهت تهیه آینه تلسکوپ در حال انجام است.

دکتر رضا منصوری در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به مراحل ساخت پروژه ملی رصدخانه افزود: کارگاه اهداف علمی رصدخانه ملی ایران با این هدف که تلسکوپ باید برای چه نوع پروژه هایی طراحی شود قبل از آغاز سال جدید برگزار شد. 

وی اظهار داشت: بدین ترتیب تعیین پارامترهای لازم برای طراحی اپتیک تلسکوپ در حال انجام است و در اواسط سال 87 طراحی اپتیک به اتمام می رسد.

مسئول پروژه رصدخانه ملی گفت: پس از تعیین پارامترها، کار سفارش آینه تلسکوپ که قطر آن سه متر است نیز آغاز می شود. برای این امر مشورتهای لازم با دولت برای دریافت اعتبار نیز در جریان است.

وی اظهار داشت: پیش بینی می شود در 6 ماهه اول امسال  به موازات طراحی اپتیک تلسکوپ، کار سفارش آینه و تراش آن نیز انجام شود.

منصوری در خصوص زمان اعلام مکان دقیق رصدخانه ملی افزود: از اوایل اردیبهشت کار اندازه گیری قله های جدید در مناطق قم و کاشان آغاز  شده و در مهر ماه سال جاری قله اصلی تعیین خواهد شد.

منبع : خانه نجوم

خوشه های ستاره ای

خوشه های ستاره ای گروه هایی از ستارگان هستند که بر اثر نیروی گرانش (یا جاذبه) به دور یکدیگر جمع و به هم بند شده اند. دو نوع مشخص از خوشه های ستاره ای را می توان مشخص نمود: خوشه های کروی، مجموعه های متراکمی از صدها هزار ستاره هستند که بسیار پیر و سرد هستند، در حالی که خوشه های باز معمولاً  از چند صد ستاره بیشتر ساخته نشده اند، و اغلب بسیار جوان اند. خوشه های باز در طی زمان آهسته آهسته بر اثرِ آثار گرانشی ابرهای عظیم مولکولی در حین حرکت درون کهکشان از هم گسیخته می شوند، ولی اعضای خوشه به حرکت در فضا ادامه می دهند و اتصال گرانشی خود را به هم از دست می دهند؛ در این هنگام آنها را به نام انجمن های ستاره ای یا گروههای متحرک می شناسند.

 

 

- 1خوشه های کروی:

خوشه های کروی (Globular clusters)، گروههای تقریباً کروی از حدود 10 هزار تا چندین میلیون ستاره در فضایی به وسعت 10 تا 30 سال نوری هستند. آنها معمولاً از ستاره های بسیار پیر تشکیل شده اند، در واقع تنها چند صد میلیون سال جوان تر از خود جهان! ستارگان در این خوشه ها به سوی رنگ های زرد و قرمز و جرم کمتر 2 برابر جرم خورشید متمایل اند.  چرا که ستارگان داغ تر و پر جرم تر قبلاً به صورت ابرنواختر هایی منفجر شده اند و با گذر از مرحله ی سحابی سیاره نما به شکل یک کوتوله ی سفید در آمده اند. به هر حال، تعدادی ستاره ی غیر عادی آبی رنگ هم در خوشه های کروی یافت می شود، که به نظر می رسد بر اثر فرآیندهای ستاره سازی در مناطق درونی و متراکم تر خوشه ایجاد شده باشند. این ستاره ها را با نام علف های هرز آبی می شناسند!

در کهکشان ما، خوشه های کروی به صورت تقریباً کروی در هاله ی کهکشانی، نزدیک مرکز کهکشان پخش شده اند، و به دور مرکز، در مدارهای بیضی کشیده، می چرخند. در تصور 2 موقعیت خوشه های کروی در هاله ی کهکشان دیده می شود.

خوشه های باز ---> در پست بعد

عکس : خوشه کروی M13 در صورت فلکی هرکول - سعید بهرامی نژاد

نجوم علمی برای تمام علم ها ...

گزارشی به تازگی از یکی از گروه های نجومی اصفهان دریافت کردم که تعدادی از فارغ التحصیلان مقطع کارشناسی رشته اقتصاد یک گروه نجوم تشکیل داده اما آنچه شنیدم این بود که به دنبالند تا همان کارهایی را انجام دهند که گروه های دیگر انجام میدهند .

نجوم یکی از رشته هایی است که با تمامی شاخه ها و رشته های علمی ارتباط دارد . دانش آموزی سوال کرد برای ادامه دادن نجوم در دانشگاه چه رشته ایی باید خواند ؟ در جواب او گفتم « تو برو هر رشته ایی مایلی در دانشگاه بخوان بعد از اینکه یکی دو ترم  گذراندی بیا تا بگویم ارتباط آن رشته با نجوم چگونه است .»

من فکر میکنم یکی از کارهایی که در این وبلاگ میتوان انجام داد ارائه تعاریف و رابطه نجوم با رشته های مختلف است . این کمک به اشتغال های مختلف در شاخه های مختلف و مرتبط با نجوم خواهد کرد .

پزشکی ، اقتصاد ، ادبیات ، روانشناسی ، معماری ، عمران ، صنایع و.... من با افراد زیادی در این رشته ها ارتباط داشتم که به نجوم علاقمند بودند و  اختصاصا هم در رشته های حرفه ایشان فعالیت های نجومی تعریف کردیم .

امیدورام بینندگان هم به تعریف حرفه های میان رشته ایی با نجوم کمک کنند .

 

کهکشان - قسمت اول

كهكشان

 

كهكشان مجموعه اي از ستاره ها ، گرد و غبار و گاز است كه با نيروي جاذبه كنار هم نگه داشته شده اند.منظومه ي شمسي ما در كهكشاني به نام "راه شيري" جاي دارد.دانشمندان تخمين مي زنند بيش از 100 ميليارد كهكشان در سرتاسر جهان شناخته شده ، پراكنده شده اند.ستاره شناسان از ميليون ها كهكشان بوسيله ي تلسكوپ عكس تهيه كرده اند.دورترين كهكشان هايي كه از آنها عكس تهيه شده ، حدود 10 تا 13 ميليارد سال نوري از ما فاصله دارند.يك سال نوري فاصله اي است كه نور طي يك سال و در خلأ مي پيمايد- در حدود 46/9 تريليون كيلومتر (88/5 تريليون مايل).پهناي كهكشان ها در محدوده اي از چند هزار تا نيم ميليون سال نوري جاي ميگيرد.كهكشان هاي كوچك كمتر از يك ميليارد ستاره و كهكشان هاي بزرگ بيش از يك تريليون ستاره دارند.

راه شيري پهنايي در حدود 100000 سال نوري دارد.فاصله واقعي از خورشيد تا مركز كهكشان در حدود 25000 سال نوري است و نزديك به 100 ميليارد ستاره در آن وجود دارد.

به جز راه شيري تنها سه كهكشان ديگر با چشم غير مسلح قابل مشاهده هستند.مردم ساكن در نيمكره شمالي مي توانند كهكشان "آندرومدا" را مشاهده كنند كه در حدود 2 ميليون سال نوري از ما فاصله دارد.مردم ساكن در نيمكره جنوبي مي توانند "ابر ماژلاني بزرگ" ، كه در فاصله ي تقريبي 160000 سال نوري از زمين قرار دارد ، و همچنين "ابر ماژلاني كوچك" ، كه در فاصله ي 180000 سال نوري از ما قرار دارد را مشاهده كنند.

 

 

يك كهكشان مارپيچي و شبيه به فرفره ، با بازوهاي مارپيچي كه اطراف يك برآمدگي مركزي بيرون آمده اند . اين كهكشان كه با نام M100 شناخته مي شود ، بسيار شبيه كهكشان ما به نظر مي رسد

 

مجموعه هاي كهكشاني

 

كهكشان ها به طور نا برابر در فضا توزيع شده اند.تعداد معدودي از آنها همسايه نزديك ندارند.تعدادي نيز به صورت جفت ظاهر مي شوند و هر كدام ديگري را دور مي زند.اما خيلي از آنها در گروه هايي به نام "خوشه" يافت مي شوند.يك خوشه ممكن است شامل كمتر از دوجين تا چندين هزار كهكشان شود كه در آن كهكشان هاي نزديك به هم به دور كهكشاني بزرگتر جمع شده و آن را دور مي زنند.يك خوشه ممكن است پهنايي به بزرگي 10 ميليون سال نوري داشته باشد.

كهكشان راه شيري جزيي از خوشه اي است كه "خوشه محلي" ناميده شده و از حدود 24 كهكشان شناخته شده تشكيل شده است كه مهمترين آنها عبارتند از:

كهكشان "آندرومدا" ، كهكشان "چرخ فلك" در صورت فلكي سه گوش ، "ابر ماژلاني بزرگ" و" ابر ماژلاني كوچك" .

خوشه هاي كهكشاني ، در چرخش خود ، گروه هايي در ساختار بزرگتر هستند كه "اَبَر خوشه" يا "خوشه بزرگ" ناميده مي شوند.يكي از بزرگترين ساختارهايي كه تاكنون نقشه برداري شده ، شبكه اي از كهكشان ها است ، كه با نام Great Wall شناخته مي شود.اين ساختار بيش از 500 ميليون سال نوري درازا و 200 ميليون سال نوري پهنا دارد.

"خوشه ي محلي" ، خود عضوي از "ابر خوشه ي محلي" است كه داراي حدود 100 خوشه اي است كه به دور آن مي گردند.در مركز ابر خوشه ها ، يك ابر خوشه ي غول آسا جاي دارد كه ساير ابر خوشه ها به دور آن مي گردند.

منابع:  NASA

         کتاب شناخت گیتی

 

تقویم نجومی اردیبهشت

4 اردیبهشت/23 آوریل 1858

ولادت ماکس پلانک

ماکس کارل ارنست لودویج پلانک، در 23 آوریل 1858 در شهر کیل آلمان متولد شد. وی در دانشگاه های مونیخ و برلین به تحصیل پرداخت. در سال 1900 وی ادعا کرد انرژی، واحد هایی کوچک و گسسته به نام کوانتا است. وی پیشنهاد خود را بسط داده و توانست نظریه کوانتوم را مطرح کند که در آن از ثابتی به نام ثابت پلانک سخن رفته است.

 در سال ۱۹۱۸ آلبرت انیشتین، نیلز بوهر، ارنست رادرفورد و ورنر هایزنبرگ، که همگی نامزدان کسب جایزه نوبل محسوب می شدند، با توافق پلانک را مستحق‌ کسب این افتخار دانستند. بدین ترتیب پلانک به اخذ جایزه نوبل نائل آمد.

ماکس پلانک در چهارم اکتبر 1947 و در 89 سالگی در شهر تینبن آلمان درگذشت.

 

 

5 اردیبهشت/24 آوریل 1990

ارسال تلسکوپ هابل به مدار زمین

تلسکوپ فضایی هابل را می توان یکی از مهمترین ابزار های نجومی در طول تاریخ ستاره شناسی قلمداد کرد که موجب ایجاد تحولاتی عظیم در اخترشناسی گردیده است. این تلسکوپ که به افتخار ستاره شناس -ادوین هابل- این نام را بر خود می بیند دارای آینه ایی به قطر 2.4 متر است و در 610 کیلومتری مدار زمین در تاریخ 24 آوریل 1990 جای گرفته است.   پس از گذشت مدتی دانشمندان متوجه انحراف آینه این تلسکوپ به اندازه کسری از ضخامت مو شدند که این مسئله منجر به ماموریت سال 1993 فضانوردان برای تعمیر آن در فضا شد.در این سال ها این تلسکوپ به دوران بازنشستگی خود رسیده اما ماموریتی از سوی سازمان فضایی امریکا برای تعمیر مجدد آن پیش بینی شده که طول عمر این تلسکوپ ارزشمند را افزایش خواهد داد. (عکس هابل)

 

 

16 اردیبهشت/5 مه 1961

اولین امریکایی در فضا

آلن شپرد به عنوان اولین امریکایی توانست در 5 مه 1961 خود را با پرواز مرکوری 3 به فضا برساند.البته پرواز 15 دقیقه ایی وی در مدار زمین صورت نگرفت و وی تنها توانست بی وزنی را به مدت 5 دقیقه تجربه کند. در طول این مدت فضاپیمای وی به ارتفاع 116 مایلی زمین رسید. البته خیلی ها این پرواز را به عنوان یک پرواز فضایی محسوب نمی کنند و علت آن نیز مداری نبودن پرواز شپرد است.

 

 

22 اردیبهشت/11 مه 1918

ولادت ریچارد فاینمن

ریچارد فیلیپس فاینمن در یازدهم مه 1918 و در شهر نیویورک متولد شد و از دوران کودکی شیدای ریاضیات و الکترونیک بود. تحصیلات خود را در انستیتو فناوری ماساچوست و دانشگاه پرینستون گذراند. این فیزیکدان امریکایی، سهم بزرگی در بسط دادن تئوری الکترودینامیک کوانتومی دارد و از این رو توانست جایزه نوبل فیزیک را در سال 1965 از آن خود کند. در مراسم دریافت جایزه، سخنرانی فاینمن در خصوص علم، یکی از جالب ترین برنامه های وی محسوب می شود که متن آن نیز به زبان فارسی در اینترنت موجود است که مطالعه آن به علاقه مندان توصیه می شود. وی در 15 فوریه 1988 در لس آنجلس درگذشت.

 

26 اردیبهشت/15مه 1857

ولادت ویلیامینا فلمینگ

خانم ویلیامینا پاتون استونس فلمینگ یک ستاره شناس  دورگه اسکاتلندی – امریکایی محسوب می شود که در خلال سال های 1857 الی 1911 در قید حیات بوده اند. ایشان مکتشف تعداد زیادی نواختر و ستاره متغیّر محسوب می شوند. فلمینگ مدت زیادی در رصدخانه دانشگاه هاروارد نیز مشغول به کار بوده است.

 

تهیه و گردآوری: نوید کرمی