ماموريت STS-117 به ايستگاه فضايي بين المللي

در چند هفته اخير، ماموريت تازه شاتل ها، با كد عملياتي STS-117 به ايستگاه فضايي بين المللي (ISS) در كانون خبر هاي فضايي قرار داشت. STS-117 با 7 خدمه و توسط شاتل آتلانتيس انجام شد. آتلانتيس در  19 خرداد ماه، از سکوي 39A پايگاه فضايي کِنِدي در ايالت فلوريداي آمريکا به فضا پرتاب شد. هر چند در ابتدا زمان اصلي پرتاب، براي 26 اسفند ماه گذشته برنامه ريزي شده بود، اما خسارات وارده از رگبارِ تگرگ در 7 اسفند ماه، برنامه را به تعويق انداخت.

 

بازرسي شاتل و تاسيسات پرتاب آن پس از اين حادثه, خرابي هايي را در فضاپيما و مخزن بيروني سوخت آن نشان داد. دانه هاي تگرگ (به بزرگي توپ گلف), در حدود 1000 تا 2000 فرورفتگي را در سطح عايق کلاهکِ بالايي مخزن سوخت ايجاد کرده بود. همچنين اين بارش سبب خرابي حدود 26 قطعه سراميکيِ عايق زير بال چپ گرديد. شاتل آتلانتيس، يك بار ديگر هم متحمل اين خسارات سنگين ناشي از تگرگ شده بود و آن به 18 ارديبهشت 1378، يعني زماني بر مي گردد كه شاتل آماده انجام ماموريت STS-96 بود.

آسيب هاي تگرگ تغيير بزرگي را در  ليست برنامه پرتاب شاتل ها ايجاد نمود. زمان برنامه ماموريت STS-123 به بهمن ماه، STS-118 (به اين دليل كه استقرار تاسيسات آن بر روي ايستگاه فضايي بين المللي نياز به نصب بخشي از تجهيزات در ماموريت STS-117 دارد) به 18 مرداد، پرتاب STS-120 به 28 مهر و بازگشت دوباره آتلانتيس به فعاليت هاي فضايي در ماموريت STS-122 به 15 آذر انتقال داده شد.

 

در طول اين ماموريت, خدمه شاتل، يک پايه ي اتصال جديد و يک مجموعه آرايه ي خورشيدي (صفحات باطري هاي خورشيدي) تازه را بر روي ايستگاه فضايي بين المللي نصب کردند. از ديگر اهداف اين ماموريت، رساندن کلِيتون اندرسن (Clayton Anderson) به فضا و بازگرداندن سونيتا ويليامز (Sunita Williams)، خدمه ديگر ايستگاه فضايي به زمين بود.

علاوه بر نصب واحد جديدي از باتري هاي خورشيدي در ايستگاه و جايگزيني يک فضانورد، هفت خدمه آتلانتيس در مدت حضور خود در ايستگاه فضايي، عمليات مقدماتي نصب بخش جديدي از تاسيسات اين ايستگاه، به نام واحد کلمبوس را به اتمام رساندند. کلمبوس، بخش اصلي تعهد يکصد ميليون دلاري سازمان فضايي اروپا (ESA) در ايستگاه فضايي بين المللي است. قرار است كلمبوس تا پايان سال ۲۰۰۷ به فضا فرستاده شده و بر روي ايستگاه نصب گردد.

در اواسط ماموريت، مديران عمليات سازمان فضايي آمريکا (NASA)، ماموريت آتلانتيس را براي دو روز ديگر تمديد كردند. آنها همچنين يك پياده روي فضايي اضافي را نيز براي خدمه برنامه ريزي كردند. احتمال افزايش مدت ماموريت شاتل در فضا، پيش از پرتاب آن نيز مطرح شده بود، اما به سبب وجود ترديد هايي در مورد مسايل پيش رو در روز پرتاب، و سپس روز ملاقات با ايستگاه فضايي، تصميم در مورد افزايش اين ماموريت، به پس از پرتاب موكول شد. هدف از تعيين يك راهپيمايي ديگر، تعمير شکاف ايجاد شده در عايق ضد گرماييِ سامانه مانورِ مداري بود.

روز شمار ماموريت

18 خرداد (روز اول پرواز- پرتاب)

پرتاب طبق برنامه زمان بندي شده 3:08:04 (19 خرداد) به وقت ايران صورت گرفت. تمامي فعاليت هاي پيش از پرتاب به طور طبيعي پيش رفتند. استقرار خدمه در فضاپيما در ساعت 23:47  آغاز و در 24:28 كامل شد. درِ اصلي شاتل در ساعت 1:10 بسته شد. نگراني از بابت شرايط آب و هوايي در سايت هاي فرود استراري وجود نداشت. اين پرتاب از سكوي 39A انجام شد, كه از زمان فاجعه انهدام كلمبيا در اسفند 1381 براي اولين بار از آن استفاده مي شد.

19 خرداد (روز دوم پرواز )

پس از تصوير عالي روز پرتاب، در روز دوم, فضانوردان شاتل متوجه يك پارگي 10 سانتي متري در عايق ضد گرمايي در سمت چپ مدارگرد شدند. البته اين موضوع, به دليل اينكه اين قسمت از بدنه شاتل، در هنگام بازگشت به جو غليظ زمين, بيش از اندازه در معرض گرما قرار نمي گيرد, نگراني هاي زيادي را ايجاد نمي كرد.

20 خرداد (روز سوم پرواز، اتصال به ايستگاه فضايي)

پس از انجام موفق مانور نزديك شدن و استقرار در وعده گاه، آتلانتيس در ساعت 23:06 به ايستگاه فضايي بين المللي ملحق گرديد. درِ رابط بين آن ها در 00:40 بامداد 21 خرداد گشوده شد. بخش هايي كه براي نصب بر روي ايستگاه آورده شده بود, توسط بازوي كانادايي شاتل, از مخزن بار آن تخليه و به بازوي روباتيك ايستگاه تحويل داده شد.

21 خرداد (روز چهارم پرواز- راهپيمايي فضايي اول)

فضانوردان آرشمبالت، فورستر و كوتوف، در يك راهپيمايي فضايي در بيرون ايستگاه، در مدت 6 ساعت و 15 دقيقه, بخش جديدي را به ايستگاه متصل كردند. مرحله پاياني اين فعاليت را ريلي و اوليوز با بستن پيچ ها، كابل ها و اتصالات، و شروع آماده سازي نصب آرايه ي خورشيدي (صفحه سلول هاي خورشيدي) به انجام رساندند. اين راهپيمايي، به سبب از دست دادن موقتي كنترل موقعيت ايستگاه به سبب خاموشي ژيروسكوپ ها, با حدود يك ساعت تاخير آغاز شد.

22 خرداد (روز پنجم پرواز)

نكته برجسته اين روز راه اندازي موفقيت آميز آرايه خورشيدي بود كه نقشي كليدي در توليد نيروي الكتريسيته ايستگاه خواهد داشت.

23 خرداد (روز 6 پرواز – راهپيمايي فضايي دوم)

24 خرداد (روز 7 پرواز)

نقصي كامپيوتري در بخش روسي ايستگاه, باعث شد موقعيت آن از كنترل خارج شود. ريسِت كامپيوتر باعث شد كه سيستم به اشتباه, آژير آتش سوزي را به صدا در آورده و خدمه را از خواب بيدار كند.

25 خرداد (روز 8 – راهپيمايي فضايي سوم)

فضانوردان ريلي و اوليوز، سومين ماموريت خود در خارج از ايستگاه را آغاز نمودند كه شامل تعمير شكاف ايجاد شده بر روي عايق ضد حرارتي شاتل نيز مي شد. زماني كه اوليوز در حال رسيدگي به اين نقص بود، ريلي يك دريچه خروجي هيدروژن را در سامانه توليد اكسيژنِ ايستگاه، نصب نمود. آنها همچنين در پايان اين پياده روي فضايي, قسمتي از يك آرايه خورشيدي ايستگاه را كه نيمه باز گير كرده بود را اصلاح كردند. دو فضانورد تمامي وظايف خود را در مدت 7 ساعت و 58 دقيقه به پايان رساندند. در اين روز كامپيوتر اصلي روسي به مدار بازگردانده شد. كامپوتر ثانويه هنوز از مدار خارج بود.

26 خرداد (روز 9 پرواز)

اين روز با اعلام وظايف جديدي براي سرنشينان شاتل همراه بود. آمادگي براي انجام چهارمين راهپيمايي فضايي و شركت در كنفرانس خبري زنده به همراه سرنشينان ايستگاه فضايي بين المللي، از جمله برنامه هاي خدمه آتلانتيس بود. مشكلات كامپيوتري ISS رفع شد.

27 خرداد (روز 10 پرواز – راهپيمايي فضايي چهارم)

در طول شش ونيم ساعتِ چهارمين فعاليت در بيرون ايستگاه، فارستر و اسوانسن، بخش ديگري از ايستگاه، از جمله يك پايه دوربين جديد، كابل هاي شبكه كامپيوتري و سپري حفاظتي براي قسمتي از ايستگاه را نصب نمودند.

28 خرداد (روز 11 پرواز)

در اين روز خدمه ايستگاه و شاتل به انجام آخرين فعاليت هاي خود در زمينه جابجايي محموله رسيده از زمين پرداخته و براي جدا شدن فضاپيما از ايستگاه در روز دوازدهم آماده شدند. فضانوردان با هم وداع كرده و سپس خدمه آتلانتيس از ايستگاه خارج شده و وارد فضاپيماي خود شدند. در هاي ايستگاه و شاتل به روي هم بسته شد.

29 خرداد (روز 12 پرواز)

در ساعت 18:12 آتلانتيس از ايستگاه جدا شد و سپس با انجام پروازي در اطراف آن, امکان بازرسي نهايي عايق ضد گرمايي آن، توسط سرنشينان ايستگاه فراهم گرديد.

30 خرداد (روز 13 پرواز)

سخت افزار هاي مختلف آتلانتيس براي فرودِ فردا بازرسي و آزمايش گرديد و خدمه مصاحبه اي زنده با چندين شبكه خبري انجام دادند.

31 خرداد (روز 14 پرواز)

درِ مخزن بارِ آتلانتيس (بالاي بدنه آن) بسته شد و آماده سازي هاي مختلف براي فرود انجام شد. با اين حال پس از دو بار تلاش ناموفق براي فرود در پايگاه فضايي كندي, به دليل شرايط بد آب و هوايي در فلوريدا، آتلانتيس در مدار باقي ماند.

1 تير (روز 15 پرواز - فرود)            

در اين روز، بار ديگر درِ مخزن بارِ آتلانتيس بسته شد تا فضاپيما براي فرود آماده گردد. ناسا 5 موقعيت را براي فرود شاتل در اين روز در نظر گرفته بود كه دو مورد اول در مركز فضايي كندي (فلوريدا- كناره جنوب خاوري آمريكا) و 3 فرصت ديگر براي پايگاه نيروي هوايي ادواردز (كاليفرنيا- كناره باختري آمريكا) برنامه ريزي شده بود. با از دست رفتن فرصت هاي اول و دوم فرود در فلوريدا به سبب آب و هواي نامساعد، شاتل در دور ديگري گرد كره زمين، در ساعت 23:19 در باند شماره 22 پايگاه ادواردز بر زمين نشست. با لغو موقعيت هاي فرود در روز 31 خرداد به دليل شرايط آب و هوايي نامناسب, فضاپيماي آتلانتيس، طولاني ترين ماموريت خود 28 سال فعاليت اش را، در اول تير ماه، به پايان رساند.

 

شاتل آتلانتيس، در 28-اُمين ماموريت فضايي خود، که 13 روز و 20 ساعت و 11 دقيقه و 34 ثانيه, از پرتاب تا فرود طول کشيد, 219 بار به دور زمين گردش كرد و بيش از 9334000 كيلومتر مسافرت نمود. آتلانتيس هر 91.6 دقيقه، يك بار زمين را دور زد.  هزينه اين ماموريت در حدود 367 ميليون دلار محاسبه شده است.

 

STS-117, 21-اُمين پرواز آمريکا به ISS و همچنين 250 امين ماموريت سرنشين دار به مدار زمين بود. با پايان اين برنامه، 13 ماموريت ديگر از برنامه شاتل فضايي تا پايان پاييز 1389 باقي مانده است.

 

يكي از نكات جالب توجه در پايان موفقيت آميز ماموريت STS-117، بازگشت فضانورد سونيتا ويليامز به زمين بود. خانم ويليامز قرار بود براي يك ماموريت 3 ماهه در ايستگاه فضايي بماند, اما در پي به تعويق افتادن پرواز STS-117، حضور او در فضا 194 روز و 18 ساعت  و 2 دقيقه به درازا انجاميد و او موفق شد سه ركورد را در زمينه حضور زنان در فضا به نام خود ثبت كند، كه شامل طولاني ترين پرواز فضايي، 4 راهپيمايي فضايي و نيز بيشترين زمان راهپيمايي فضايي (29 ساعت 17 دقيقه) مي شود. فضانورد كلايتون اندرسون كه با آتلانتيس به فضا رفت، جاي ويليامز را در ايستگاه فضايي بين المللي گرفت.

 

در چند روز آينده, شاتل آتلانتيس، سوار بر يك فروند هواپيماي 747 اختصاصي, به مركز فضايي كندي منتقل مي گردد. انتقال اين فضاپيما از غرب به جنوب شرقي آمريكا، چندين روز به طول انجاميده و ميليون ها دلار هزينه در بر خواهد داشت.

 

همزمان با ماموريت آتلانتيس در فضا،كانون حكيم عمر خيام نيشابوري، براي اولين بار (در نيشابور، اگر نگوييم در کشور), امكان تماشاي زنده تمامي مراحل آن (شامل پرتاب، الحاق به ايستگاه، راهپيمايي هاي فضايي و فرود) را براي علاقه مندان به فضا و ماموريت هاي فضايي فراهم کرد.