چکیده وبگاه های نجومی-فضایی ایران

شامگاه 21 امرداد به همراه کاروان رصدگران آسمانِ انجمن نجوم نیشابور (کانون حکیم عمر خیام نیشابوری) برای تماشای شهاب باران برساوشی ¹ راهی روستای حصارسرخ، در جنوب نیشابور شدم. ساعتی پیش از غروب، به رصدگاه خود، بین این روستا و روستای پاباز رسیدیم.

با غروب آفتاب و تاریک شدن آسمان، درحالی که ستاره ها یک یک آشکار می شدند، سر و کله نخستین شهاب ها پیدا شد و فریاد شادی را از گروه بلند نمود. هرچند ماه هنوز در آسمان بود و اجازه خودنمایی شهاب های کم نور بسیاری را نمی داد؛ با این حال مهتابش، منظره آرام و  چشم نوازی از طبیعت پیرامونمان آشکار می ساخت.

تا غروب ماه در بامدادان، به تمرین رصد و آموزش مهمانان و همراهان گروه پرداختیم. دور هم شام خوردیم، پس از آن گروهی که وظیفه رصد بارش را به عهده داشتند در جایگاه خود قرار گرفته و به ثبت شهاب ها پرداختند.

من نیز در گوشه ای به همراه بهترین دوستانم  ساعت ها آسمان را تماشا کردم (و چون کودکان، هر شهاب، آرزویی)

پنجمین سالی بود که در چنین شبی چشم انتظار شهاب های برساوشی بودم و چهارمین سالی که به همراه دوستان خود، مشتاقان آسمان، به تماشای این رویداد بی نظیر می رفتم.

سپاس از مرتضی حسینی، ایمان خماریان (مدیران برنامه) و احمد حصاری (میزبانمان در روستای حصار سرخ). و البته دوستانی که به شوقِ همنشینی شان در زیر آسمان، همسفر گروه شدم؛ با هم شهاب ها دیدیم و  با هر یک آرزو ها کردیم.

<1>  نیمه شب 25 تیر ماه 1241 (16 ژوییه 1862) لوییز سویفت (Lewis Swift ستاره شناس آمریکایی، کاشف ده ها دنباله دار و صد ها میغواره -سحابی-، یکی از اندک ستاره شناسانی که موفق به دو بار دیدن دنباله دار هالی شده) جرمی ناشناس را به عنوان دنباله دار در آسمان ثبت نمود. تاتل (Horace Parnell Tuttle، ستاره شناس آمریکایی و کاشف ده ها دنباله دار و سیارک) نیز سه شب بعد  موفق به دیدن آن شد. دنباله داری دوره ای که بعد ها سویفت-تاتل (109P/Swift-Tuttle) نام گرفت.

این دنباله دار 31.2 کیلومتری، مداری بیضی گونِ چنان کشیده دارد که در نزدیک ترین فاصله، به اندازه زمین و در دورترین فاصله به اندازه پلوتو از خورشید دور می شود. سویفت-تاتل هر 113.28 سال یکبار خورشید را می گردد. آخرین بار 20 آبان 1371 به نزدیک ترین فاصله اش از خورشید رسید و دگر بار 21 تیر ماه 1505 به این نقطه می رسد.

هر بار که این دنباله دار به خورشید نزدیک می شود، در مسیر خود انبوهی از ذرات غبار را بر جای می گذارد.

آنچه این خرد سنگ آسمانی را مشهور نموده تلاقی مدار آن با مدار زمین است. زمین هر سال در 21 امرداد به نقطه ی تلاقی مدارش با این دنباله دار می رسد. جایی که تلی از ذرات گرد و غبار برجای مانده از آخرین عبور سویفت-تاتل به انتظار زمین نشسته اند.

این ذرات از راستای ستارگانگاه برساوش (صورت فلکی پورزاوش- Perseus) به سمت زمین می آیند و سوختن آن ها در هواسپهر، باعث به وجود آمدن شهاب هایی می شوند که به برساوشی ها (Perseids) معروفند.

نگارنده:سعید آقائی

نکته قابل به ذکر اینکه این شهاب باران مقارن بود با سالروز تولد من.یعنی هر ساله اوج شهاب باران برساووشی سالروز میلاد من هست!پس سالروز میلادم،شهاب باران باد!

امین اسعدی