کسوف
کسوف(خورشید گرفتگی)
در گرفتگی خورشید یا کسوف،کره ماه از جلوی خورشید عبور می کند و در نتیجه مانع رسیدن بخشی از پرتوهای آن به زمین می شود.
خورشيد گرفتگي، کسوف يا خورگرفت، وضعيتي است که کره ماه در ميان زمين و خورشيد قرار گرفته و خورشيد را از ديد ناظر زميني پنهان مي سازد. خورشيد گرفتگي ممکن است کامل و يا جزئي باشد. کسوف تنها در آغاز ماه نو و هنگامي حاصل مي شود که ماه نزديک يکي از دو گره مدارش باشد. ناظري که بر زمين قرار دارد، در هنگام خورشيدگرفتگي، قرص ماه را بر زمينه خورشيد مي بيند.
اگر سايه ماه تمام قرص خورشيد را بپوشاند کسوف کلي است، و اگر تنها قسمتي از سطح خورشيد در تاريکي بماند کسوف جزئي است. چون فاصله ماه تا زمين متغيير است، بزرگي ظاهري آن، گاه چندان نيست که بتواند تمام قرص خورشيد را بپوشاند، در اينصورت ممکن است تنها قسمت مرکزي قرص خورشيد را بپوشاند، و حلقه اي نوراني بر گرداگرد خورشيد مرئي باشد. اين نوع کسوف را «کسوف حلقوي» مي نامند(زمانی رخ می دهد که ماه در دورترین فاصله نسبت به زمین واقع شده باشد).
«خورشيد گرفتگي» جزئي از همه نقاطي از زمين که در نيم سايه ماه واقع شده اند قابل مشاهده است. کسوف هاي کلي و حلقوي تنها در نقاطي قابل مشاهده است که در سايه ماه واقع شده باشند. کسوف هاي کلي از جالب ترين پديده هاي آسماني قابل مشاهده با چشم غيرمسلح است.
به محض آنکه تمام قرص خورشيد در سايه ماه پنهان شد، آسمان چنان تاريک مي شود که ستارگان آسمان را مي توان ديد و تاج و زبانه هاي خورشيد، که معمولا بعلت درخشندگي زياد خورشيد قابل مشاهده نيست، مرئي مي شود. حد اعلاي مدت کسوف 7دقيقه است، ولي مدت اغلب کسوف ها از اين مقدار کمتر است.
البته خورشید گرفتگی جزیی می تواند تا چند ساعت به طول انجامد و از سطح وسیعتری از زمین نیز قابل مشاهده باشد.
هرساله دست کم دو خورشید گرفتگی در بعضی از مکان های زمین دیده می شود.
اطلاعات حاصل از کسوف کلي بسيار مهم است و آن نظريه «جرم داشتن نور» است که اگر نور از کنار جرم بزرگي مانند خورشيد عبور کند منحرف مي شود.
زمان:جمعه 11 مرداد 1387
نوع کسوف(که می تواند به چهار شکل کلی، حلقوی، کلی-حلقوی و جزی باشد):خورشید گرفتگی كلي
شماره ی کسوف(كه در جداول ساروسي به رتبه‌ي گرفت فوق در جدول اشاره شده است. ساروس‌ها به طور متوسط ۷۰ تا اندكي بالاتر از ۸۰ گرفت را در خود جاي مي‌دهند. لذا به راحتي مي‌توان با استفاده از اين شماره‌ها به عمر ساروس مورد نظر پي برد) : 47
ساروس(ساروس دوره اي است به مدت 223ماه قمري، که دوره تکرار گرفت هاي مشابه است. به حساب کنوني اين مدت مطابق است با 18سال شمسي و 11روز و يک سوم روز(10روز و يک سوم روز، اگر در اين فاصله 5سال کبيسه باشد). بعنوان مثال کسوف 10ژوئيه 1972 نماينده بازگشت کسوف 30ژوئن1954 است. اين دو کسوف هر دو کلي و مدت آنها تقريبا مساوي است. «ساروس» را بابلي هاي قديم در نتيجه رصدهاي خود کشف کرده بودند و منجمين قديم براي پيشگويي «گرفت» ها از آن استفاده مي کردند): 126
درصد گرفتگی (به ميزان پوشش قطر خورشيد توسط قطر ماه گفته مي‌شود. در مخروط سايه اگر درصد گرفت بالاتر از ۱۰۰ باشد گرفت كلي، اگر مساوي ۱۰۰ باشد گرفت كلي- حلقوي و اگر پايين‌تر از ۱۰۰ باشد گرفت جزئي خواهد بود) : 944/103 %
بیشینه ی کسوف(كه در مركز كسوف بر روي زمين رخ مي‌دهد. در زمان بيشينه سايه‌ي ماه كندترين سرعت را دارد و قطر زاويه‌اي ماه به بيشترين حد مي‌رسد) : 02 دقيقه و 27 ثانيه
مناطقی که در آنها گرفت رخ می دهد: شمال شرقي آمريكاي شمالي ، اروپا و آسيا
كلي: شمال كانادا ، گروئنلند ، سيبري ، چين و مركز اقيانوس آرام
به یاد داشته باشید که هرگز به صورت مستقیم به خورشید نگاه نکنید. البته نباید به این دلیل ساده خود را از دیدن خورشیدگرفتگی محروم کنید. ساده‌ترین راه برای دیدن خورشید گرفتگی این است که از اتاق تاریک استفاده کنید. اتاق تاریک جعبه‌ای است که نور خورشید از یک روزنه کوچک وارد آن می‌شود و تصویر خورشید در سطح مقابل روزنه تشکیل می‌گردد
اگر می‌خواهید مستقیما خورشیدگرفتگی را ببینید باید از فیلتر (صافی) یا عینک‌های مخصوص رصد خورشید استفاده کنید. این‌ها را می‌توانید از فروشنده‌های لوازم نجومی تهیه کنید. صافی جوشکاری شماره ۱۴ یا دو صافی جوشکاری شماره ۷ (که روی هم قرار بگیرند) هم مناسبند. باید بدانید که حتی از پشت این فیلترها و عینک‌ها هم نباید بیش از چند ثانیه خورشید را نگاه کرد. همه انواع دیگر چیزهای که ممکن است بشنوید برای رصد خورشید خطرناکند، مثل شیشه‌های دودی، فیلم‌های سوخته عکاسی، فلاپی دیسک، و CD. این‌ها ممکن است از دید شما نور خورشید را بکاهند، اما طول موج‌های خطرناکی از آنها عبور می‌کند که به چشم صدمه می‌زنند. با تمام این احوال ساختن یک روزنه باریک برای تماشای یک خورشید گرفتگی نادر کار پردردسری نیست و ارزشش را دارد.
منابع:
سایت مجله نجوم
کتاب راهنمای ماهانه ی آسمان شب
این وبلاگ زیر نظر گروه ستاره شناسی سپهر نیلگون و به یاری آقای کارن مولاوردی خانی فعالیت می کند.از مشتاقان به علم نجوم و فضا خواهشمندیم در صورت تمایل به همکاری،با ایمیل وبلاگ ارتباط برقرار کنند.